Di truyền quyết định mọi chuyện, từ màu mắt và chiều cao của bạn cho đến các loại thực phẩm bạn thích ăn. Không may là di truyền cũng có liên quan đến nhiều loại bệnh tật, bao gồm cả ung thư da.
Các yếu tố môi trường như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là thủ phạm chính gây nên ung thư da, nhưng theo kết quả của một số nghiên cứu y học, di truyền cũng có thể là một “thủ phạm” gây nguy cơ phát triển ung thư da.
Các loại ung thư da phổ biến
Ung thư da được phân loại dựa trên loại tế bào da bị ảnh hưởng. Các loại ung thư da phổ biến nhất là:
Ung thư biểu mô tế bào sừng: Đây là loại ung thư da phổ biến nhất và có thể được chia thành hai loại:
– Ung thư biểu mô tế bào đáy chiếm khoảng 80% ung thư da. Nó ảnh hưởng đến các tế bào cơ bản nằm ở lớp ngoài cùng của da (lớp biểu bì). Đây là loại ung thư da ít tích cực nhất.
– Ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC) bắt đầu trong các tế bào vảy, được tìm thấy trong lớp biểu bì ngay phía trên các tế bào cơ bản.
Ung thư da tế bào đáy và tế bào vảy có nhiều khả năng phát triển ở những nơi trên cơ thể bạn thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như mặt và cổ. Mặc dù chúng có thể lan sang các vùng khác trên cơ thể bạn, nhưng chúng ít có khả năng lây lan hơn, đặc biệt nếu chúng được phát hiện và điều trị sớm.
Ung thư hắc tố (có liên quan đến các khối u ác tính) là một loại ung thư da ít phổ biến hơn, nhưng nguy hiểm hơn. Loại ung thư da này ảnh hưởng đến các tế bào gọi là tế bào hắc tố, tạo màu cho da của bạn. Khối u ác tính có nhiều khả năng lây lan sang các vùng khác trên cơ thể bạn nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Các loại ung thư da khác, ít phổ biến hơn, bao gồm:
– U lympho tế bào T ở da
– Sarcoma da nguyên phát (DFSP)
– Ung thư biểu mô tế bào Merkel
– Ung thư biểu mô tuyến bã
Di truyền tác động đến ung thư da như thế nào?
Theo Tổ chức Ung thư Da, khoảng 10% số người được chẩn đoán mắc bệnh u ác tính có một thành viên gia đình đã bị u ác tính vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ. Vì vậy, nếu một trong những người thân ruột thịt của bạn, chẳng hạn như cha mẹ, chị gái hoặc anh trai bạn bị u ác tính, bạn sẽ có nguy cơ cao hơn. Ngoài ra, nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh u ác tính và bạn cũng có nhiều nốt ruồi bất thường, bạn sẽ có nguy cơ cao phát triển loại ung thư này.
Nốt ruồi được coi là bất thường khi có một hoặc nhiều đặc điểm sau:
– Nốt ruồi lồi lõm bất thường
– Đường viền quanh nốt ruồi không đều hoặc lởm chởm
– Nốt ruồi có các sắc thái khác nhau của màu nâu, nâu, đỏ hoặc đen
– Nốt ruồi có đường kính hơn 4 cm
– Nốt ruồi đã thay đổi kích thước, hình dạng, màu sắc hoặc độ dày
Sự kết hợp của nốt ruồi bất thường và tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư da được gọi là hội chứng u ác tính đa nốt ruồi không điển hình gia đình (FAMMM). Những người mắc hội chứng FAMMM có nguy cơ phát triển khối u ác tính cao gấp 17,3 lần so với những người không mắc hội chứng này.
Các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng một số gen khiếm khuyết có thể được di truyền và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư da. Theo Tổ chức Ung thư Da, những thay đổi DNA trong các gen ức chế khối u, chẳng hạn như CDKN2A và BAP1, có thể làm tăng nguy cơ hình thành và phát triển các khối u ác tính. Nếu những gen này bị tổn thương do bức xạ cực tím, chúng có thể ngừng thực hiện công việc kiểm soát sự phát triển của tế bào. Điều này có thể làm tăng nguy cơ tế bào ung thư phát triển trên da.
Các yếu tố di truyền khác
Bạn đã bao giờ nghe nói rằng những người da trắng hoặc da sáng có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn chưa? Điều này là đúng, và đó là do những đặc điểm thể chất mà bạn thừa hưởng từ cha mẹ mình.
Những người sinh ra với các đặc điểm sau đây có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ:
– Da trắng, dễ mọc tàn nhang
– Tóc vàng hoặc đỏ
– Mắt sáng màu
Những yếu tố khác làm tăng nguy cơ ung thư da
Nhiều bệnh ung thư được gây ra bởi sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường. Mặc dù gen của bạn có thể đóng một vai trò trong việc khiến bạn dễ bị ung thư da hơn, nhưng môi trường đóng một vai trò lớn hơn.
Theo Viện nghiên cứu bộ gen người quốc gia, ung thư da có liên quan đến việc bạn tiếp xúc với bức xạ UV trong suốt cuộc đời. Đó là lý do tại sao mặc dù ánh nắng mặt trời có thể gây hại cho làn da của bạn ngay từ khi còn nhỏ nhưng nhiều trường hợp ung thư da chỉ xuất hiện sau 50 tuổi.
Tia UV từ mặt trời có thể thay đổi hoặc làm hỏng cấu trúc DNA của các tế bào da của bạn, khiến các tế bào ung thư phát triển và nhân lên. Những người sống ở những nơi nhiều nắng nhận được lượng bức xạ tia cực tím cao từ mặt trời có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn.
Phòng bệnh ung thư da như thế nào?
Ngay cả khi bạn không thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư da, điều quan trọng là bạn phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ làn da của mình khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời. Nếu trong gia đình bạn có người bị ung thư da hoặc nếu bạn có làn da trắng, bạn nên cẩn thận hơn để bảo vệ mình khỏi ánh nắng mặt trời.
Bất kể các yếu tố rủi ro của bạn là gì, đây là một số biện pháp phòng ngừa cần thực hiện:
– Sử dụng kem chống nắng có khả năng ngăn chặn cả tia UVA và UVB.
– Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên.
– Thoa lại kem chống nắng thường xuyên, sau mỗi 2 giờ hoặc thường xuyên hơn nếu bạn đổ mồ hôi, bơi lội hoặc tập thể dục.
– Hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trực tiếp. Ở trong bóng râm nếu bạn ở ngoài trời, đặc biệt là từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều, khi tia UV của mặt trời mạnh nhất.
– Đội mũ. Mũ rộng vành có thể bảo vệ thêm cho đầu, mặt, tai và cổ của bạn.
– Quần áo có thể bảo vệ bạn tránh khỏi các tia gây hại của mặt trời. Mặc quần áo nhẹ, rộng rãi để làn da của bạn có thể “thở” dễ dàng.
– Kiểm tra da thường xuyên. Nếu có thể, hãy đến các cơ sở y tế để kiểm tra làn da của bạn hàng năm. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư hắc tố hoặc các bệnh ung thư da khác.
