Dù chưa chiếm tới 1% trong tổng số ca mắc ung thư được phát hiện mới mỗi năm nhưng số trẻ bị ung thư đang có dấu hiệu tăng lên trong vài thập kỷ trở lại đây. Đáng lo ngại là nhiều người không biết ung thư từ đâu mà đến.
Ước tính mỗi năm thế giới ghi nhận thêm 160.000 trẻ bị ung thư, với khoảng 90.000 trẻ qua đời vì ung thư. Ở các nước phát triển trên thế giới, ung thư là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong cho trẻ em dưới 14 tuổi. Còn ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, hơn 50% trẻ bị ung thư được phát hiện ở giai đoạn muộn, không được điều trị đầy đủ, khiến khả năng sinh tồn ở mức thấp.
Tuy vậy, kiến thức về ung thư nói chung và ung thư ở trẻ em nói riêng ở nhiều người còn rất hạn chế. Nhiều cha mẹ khi con mình bị phát hiện mắc ung thư mà không hiểu tại sao.
I. Một số nguy cơ có thể gây ung thư cho trẻ
Các loại ung thư được phát hiện và phát triển ở trẻ em không giống với người lớn. Lối sống hay các yếu tố về môi trường thường không được đề cập như là tác nhân gây ung thư. Cho đến ngay, nguyên nhân chính xác gây ung thư ở trẻ em vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng theo thống kê, có thể “điểm danh” một số nguy cơ gây ung thư ở trẻ, bao gồm:
1. Do di truyền
Có khoảng 5% các ca ung thư của trẻ là do đột biến gen di truyền từ cha mẹ. Cha mẹ mang bệnh ung thư di truyền gen bệnh sang cho con.
2. Do đột biến gen tự sinh
Đây là hiện tượng đột biến gen gây ung thư phát sinh trong quá trình phát triển của thai nhi trong bụng mẹ. Theo ước tính, cứ 100 trẻ được sinh ra có 1 trẻ mang gen bất thường có thể gây bệnh ung thư máu. Tuy nhiên chỉ có 1/8000 trẻ mang gen bất thường đó biểu hiện bệnh.
Mặc dù xuất hiện với tỉ lệ rất ít nhưng trẻ em bị thừa NST số 21 gây bệnh Down, cũng có nguy cơ biểu hiện bệnh ung thư máu cao hơn 10-20 lần so với trẻ bình thường.
3. Do chất phóng xạ
Chất phóng xạ làm tổn thương ADN, gây ra một số bệnh ung thư ở trẻ em. Trẻ em có tiếp xúc với phóng xạ, do là sinh sống gần nhà máy hạt nhân, hoặc là nạn nhân của sự rò rỉ phóng xạ, hoặc có mẹ từng chụp X-quang hay chụp CT khi đang mang thai, hoặc có bố mẹ phơi nhiễm chất gây ung thư, thuốc trừ sâu, tiếp xúc sớm với trung gian truyền nhiễm, cũng có nguy cơ mắc ung thư máu và một số loại ung thư khác.
II. Một số bệnh ung thư thường gặp ở trẻ em
Theo thống kê, có 7 loại ung thư phổ biến nhất được phát hiện ở trẻ em bao gồm:
- Ung thư máu
- Ung thư não và khối u trong hệ thống thần kinh trung ương
- U hạch bạch huyết
- Ung thư mô liên kết
- U nguyên bào thần kinh
- U nguyên bào thận
- Ung thư xương
- U tế bào mầm tuyến sinh dục
- U nguyên bào võng mạc
III. Một số dấu hiệu phát hiện sớm bệnh ung thư ở trẻ em
Giống như ở người lớn, mỗi loại ung thư ở trẻ em có triệu chứng và biểu hiện khác nhau. Thậm chí các triệu chứng và biểu hiện ung thư ở trẻ khó phát hiện hơn ở người lớn. Đó cũng là lý do vì sao đa phần các trường hợp bố mẹ có con bị ung thư được phát hiện ở giai đoạn muộn và thường gặp hậu quả đáng tiếc. Do đó, nếu không may cha mẹ thấy con có một trong các biểu hiện sau trong vài ngày hoặc vài tuần thì nên đưa con đi khám để được chẩn đoán, phát hiện bệnh sớm:
- Sốt cao kéo dài không biết nguyên nhân, điều trị kháng sinh không dứt
- Xanh xao, mệt mỏi, sút cân nhanh và nhiều
- Có khối u hoặc sưng nề bất thường ở ổ bụng
- Dễ xuất hiện vết bầm tím, chảy máu bất thường
- Đau đầu kéo dài không lý giải được, kèm theo buồn nôn và nôn
- Bất thường trong khả năng thăng bằng và hành vi
- Có hạch mọc ở người
- Đầu bị sưng nề không rõ nguyên nhân
- Có vệt sáng ở mắt
IV. Sàng lọc sớm ung thư ở trẻ em
Rất khó để phòng bệnh ung thư cho trẻ em, hiện nay cũng chưa có xét nghiệm sàng lọc ung thư rộng rãi ở trẻ em. Do đó, phát hiện bệnh sớm là cách tốt nhất để điều trị bệnh cho trẻ, bảo vệ sức khỏe và kéo dài thời gian sống cho trẻ. Nhất là trẻ có tiền sử gia đình có người mắc ung thư (cha mẹ, anh chị em ruột mắc ung thư) thì cần được kiểm tra sức khỏe thường xuyên và làm các xét nghiệm đặc biệt để tìm các dấu hiệu sớm của bệnh ung thư do di truyền.
